Enkele honderden Capellenaren hebben donderdagavond 4 mei tijdens Dodenherdenking stilgestaan bij slachtoffers uit de Tweede Wereldoorlog, maar ook die van de oorlogen die in de afgelopen decennia zijn geweest, of nog steeds gaande zijn.
Om 19.00 uur vond er een herdenkingsdienst plaats in de Nieuwe Westerkerk. Burgemeester Peter Oskam gaf hier zijn jaarlijkse toespraak. Daarbij benadrukte hij dat vrijheid niet vanzelfsprekend is: “We leven voor het eerst sinds de oorlog in het voormalig Joegoslavië weer met een oorlog in Europa. Een afschuwelijke en nietsontziende oorlog waarvoor Oekraïne en haar inwoners een hoge prijs betalen.” Daarbij maakte hij ook duidelijk hoe wij in Nederland dagelijks de impact voelen.
In de Nieuwe Westerkerk werden verschillende voordrachten gegeven. Vida Vocalis bracht onder leiding van Vincent Spoeltman meerdere muziekstukken ten gehore. Ook werden gedichten voorgedragen.
Rond 19.30 uur vertrokken de aanwezigen vergezellend met de muziek van “Eendracht maakt Macht” vanaf de Nieuwe Westerkerk naar de Oude Begraafplaats aan de Nijverheidsstraat in Capelle-West. Hier werden twee minuten stilte in acht genomen en werden kransen en bloemen bij het oorlogsmonument geplaatst.
Artikel gaat verder onder fotogalerij
Bevrijdingsdag
Op 5 mei vieren we dat we in Nederland in vrijheid leven. Ter gelegenheid hiervan zijn in Capelle aan den IJssel verschillende evenementen en activiteiten. Lees daarvoor verder in ons artikel over Bevrijdingsdag.
Lees hieronder de volledige toespraak van Burgemeester Peter Oskam tijdens Dodenherdenking
Toespraak Burgemeester Peter Oskam
Jongens en meisjes, dames en heren, Capellenaren,
Wat fijn dat u vanavond naar de Nieuwe Westerkerk in Capelle bent gekomen. Hartelijk welkom allemaal. Het doet me goed verschillende generaties Capellenaren te ontmoeten. Gedenken en herdenken is actueel en doen we samen. Met mensen van alle leeftijden. Vanavond herdenken we, hier in de Nieuwe Westerkerk en om 20.00 uur op de begraafplaats van Capelle-West de slachtoffers van de Tweede Wereldoorlog en vele andere oorlogen en conflicten in de wereld. Wat eens gebeurde en helaas nog steeds gebeurt, mogen we nooit, maar dan ook nooit vergeten.
Dit jaar heeft het Nationaal Comité 4 en 5 mei Dodenherdenking en Bevrijdingsdag het thema ‘leven met oorlog’ gegeven.
Daarbij gaat het vooral om de impact van oorlogen. Oorlogen die nu woeden en oorlogen die in ons collectieve geheugen gegrift staan. De herinneringen aan de verschrikkingen van de Tweede Wereldoorlog zijn ijkpunten voor onze moderne geschiedenis. Riepen we aan het einde van de Tweede Wereldoorlog niet samen: DIT NOOIT MEER……?
Vorig jaar sprak ik op deze plek over ‘verwarrende en confronterende tijden’. Ik kan de tekst van toen haast herhalen. Helaas. We leven voor het eerst sinds de oorlog in het voormalig Joegoslavië weer met een oorlog in Europa. Een afschuwelijke en nietsontziende oorlog waarvoor Oekraïne en haar inwoners een hoge prijs betalen.
Er vallen doden en gewonden, ook onder burgers, er worden oorlogsmisdaden gepleegd en een compleet land wordt vernietigd.
Tot in ons land toe is de impact dagelijks voelbaar. Behalve dat de energieprijzen de pan uitrijzen en de inflatie steeds verder oploopt voelen mensen de angst van de oorlog. De beelden op televisie zijn vreselijk en beangstigend. Als het maar niet hier komt, denken mensen. En dat begrijp ik.
Inmiddels wonen er ruim 300 gevluchte Oekraïners in Capelle. De veerkracht van onze Capelse Oekraïners is enorm. Thuis bij Capellenaren of in het verbouwde kantoorgebouw in het Rivium hebben ze hun plek gevonden. Kinderen gaan naar school, spreken de Nederlandse taal steeds beter. En het merendeel van hun ouders heeft werk.
Zo worden deze gasten beetje bij beetje opgenomen door Capelle en worden ze Capellenaar. Een compliment voor iedereen die bij dit omvangrijke proces betrokken is. Hier helpen we in Capelle mensen en gezinnen die deze hulp ook keihard nodig hebben.
Het verhaal erachter stemt mij echter verdrietig. Ook omdat het einde van de oorlog nog niet in zicht is en veel mensen niet terug kunnen of durven en omdat families in Oekraïne door de oorlog niet meer compleet zijn.
Maar wat is de realiteit? Soedan, Syrië, Ethiopië, Yemen, Somalië. Er zijn teveel brandhaarden in de wereld. En nog dichterbij: Oekraïne.
De oorlogen in de wereld maken duidelijk dat onze vrijheden nooit als vanzelfsprekend mogen worden gezien. Ik herhaal nog maar eens en met kracht: Vrijheid is niet vanzelfsprekend! Wel is het kwetsbaar. En wat kwetsbaar is, verdient onze volle aandacht.
Juist door de recente oorlog in Europa moeten we ons nog meer realiseren dat angst voor oorlogsgeweld, dictatuur of zelfs een kernaanval niet abstract of ver weg is, maar reëel en dichtbij.
Vanuit de gemeente hebben wij regelmatig contact met de Historische Vereniging Capelle. Paul Weyling, Capellenaar in hart en nieren die van kinds af in Capelle woont, schrijft met passie verhalen over de geschiedenis van Capelle. Hij zoekt naar bronnen, spreekt mensen in binnen- en buitenland en bezoekt archieven. De verhalen die hij ophaalt zijn meer dan lezenswaardig. Ze inspireren, boeien en ontroeren. Ook die over de oorlog.
Een van deze Capelse oorlogsverhalen speelt zich af op zaterdag 11 november 1944. De hongerwinter moest nog beginnen. Een dag eerder was Rotterdam het toneel van de grootste razzia van de Tweede Wereldoorlog in Nederland. Mannen tussen 17 en 40 jaar werden opgepakt en in Duitsland gedwongen te werken als dwangarbeider, vooral in de oorlogsindustrie. De Duitsers wilden met de razzia’s ook onderduikers en verzetslieden van straat halen. Het was een klopjacht. Wijk voor wijk, straat voor straat en huis aan huis voerden zo’n 8.000 Duitse soldaten de controles uit waar nauwelijks aan viel te ontkomen.
Ook Capelle en Kralingseveer ontkwamen niet aan de Duitse razzia. Aan het begin van de middag verschenen er Duitse paratroepen op de Schaardijk. Kralingseveer was toen Capelle en de wijk werd omsingeld. Op de IJsseldijk werd een mitrailleur opgesteld zodat iedereen die er van door dacht te gaan direct onder vuur kwam te liggen. De soldaten trokken de wijk in en vuurden in de lucht om mensen bang te maken. Pamfletten werden uitgedeeld met een bevel: alle mannen tussen 17 en 40 moesten zich direct melden. In het bevel was te lezen: “Op hen die pogen te ontvluchten of weerstand te bieden, zal worden geschoten.” Hoeveel mannen er daadwerkelijk zijn afgevoerd en te werk zijn gesteld is niet meer te achterhalen.
Tijdens de razzia werd de toen 15-jarige Joop Dijkshoorn vermoord door de Duitsers. De zoon van Pieter Dijkshoorn en Johanna van Zwienen was tijdens de razzia aan het werk op het erf bij Oudshoorn, handelaar in melk. Joop liep gezien zijn leeftijd geen gevaar om opgepakt te worden. Omdat de Duitsers herhaaldelijk in de lucht schoten was Joop bang dat de koeien in de wei in paniek zouden raken. Hij besloot ze uit het weiland terug naar huis te halen. Een parachutist op de IJsselmondselaan zag Joop tussen de huizen richting de weilanden en de koeien lopen. Hij riep hem terug, in de veronderstelling dat Joop wilde vluchten.
Joop wilde niet vluchten. Joop wilde de koeien geruststellen. Joop was 15. En Joop was half-doof. Joop hoorde de Duitser waarschijnlijk niet eens. De soldaat richtte zonder pardon zijn wapen op Joop en schoot hem vanaf een afstand neer. In het weiland bleef Joop liggen. Hij had geen schijn van kans.
Nadat de Duitsers waren vertrokken konden omstanders naar Joop in het weiland. Met 10 schotwonden in borst, armen, en gezicht bleek Joop zwaargewond. In een loopbak van melkboer Oudshoorn werd Joop voorzichtig naar huis gebracht.
In zijn ouderlijke huis aan de Boerenwerf nummer 7 blies Joop, 15 jaar oud, later die middag zijn laatste adem uit. Vermoord tijdens de oorlog, omdat hij de koeien wilde kalmeren.
Ik word stil van zo’n verhaal. Een bijna onbekend verhaal over een jonge Capellenaar die tijdens de oorlog wordt doodgeschoten. Het is één van de verhalen die we moeten blijven vertellen. Over de verschrikkingen van oorlogen toen en nu. Want er is niet één verhaal, er zijn er duizenden.
Maar het is ook een verhaal over een toen dictatoriaal regime dat ons Nederlanders de wil wilde opleggen. Ons onderdrukken en onze vrijheid afnemen.
Daarom blijven we strijden voor onze vrijheid. Eensgezind in Europa tegen agressors die niet het beste met ons voor hebben. Die onze democratie omver zouden willen gooien. Samen moeten we opstaan om als bondgenoten te strijden voor onze vrijheid.
Vandaag is het 78 jaar geleden dat de Tweede Wereldoorlog ten einde kwam voor ons land. We herdenken dit sinds 1946. We herdenken ook alle omgekomen Nederlandse burgers en militairen die sinds de Tweede Wereldoorlog in het Koninkrijk der Nederlanden, en op vele andere plekken in de wereld, het leven lieten tijdens oorlogen en vredesoperaties.
Peter Oskam
Burgemeester van Capelle aan den IJssel